Het hoefkatrolapparaat is een complexe anatomische structuur in de ondervoet van een paard die verantwoordelijk is voor schokabsorptie en het soepel laten bewegen van de hoef. Het speelt een belangrijke rol in het voorkomen dat de hoef tijdens beweging naar voren "klapt". Dit gebeurt doordat de diepe buigpees, het straalbeen en de omringende structuren samenwerken om de hoef te stabiliseren en onder controle te houden tijdens het afwikkelen van de voet. De volgende onderdelen zijn hierbij betrokken:

1. Straalbeen: Het straalbeen bevindt zich op een cruciale positie tussen de achterzijde van het hoefbeen en het kroonbeen. Dit bot speelt een essentiële rol tijdens de beweging en stabiliteit van de hoef, en past als een perfect puzzelstuk in het anatomische geheel. Het helpt bij het verdelen van de krachten die tijdens het lopen ontstaan, waardoor het paard soepel en efficiënt kan bewegen.

2. Diepe buigpees: Deze pees begint bij een spier in de onderarm en gaat aan de achterkant van het been naar beneden. Hij loopt via het straalbeen en hecht zich vast aan het hoefbeen. De diepe buigpees speelt een essentiële rol in de voortbeweging en stabiliteit van de hoef, evenals in de algehele beweging van het paard.

3. Slijmbeurs: De slijmbeurs is een met vloeistof gevuld zakje die zich tussen de diepe buigpees en het straalbeen bevindt. Deze slijmbeurs zorgt voor soepele beweging van de pees over het bot en voorkomt wrijving.

4. Ligamenten: Deze verbinden het straalbeen met de andere botten in de hoef en helpen het hoefkatrolapparaat te stabiliseren. Vooral de korte ligamenten zorgen ervoor dat het straalbeen op zijn plaats blijft en ondersteunen de diepe buigpees.

5. Hoefbeen: Dit is het laatste bot in het been van het paard en is direct verbonden met de hoefwand. Samen met het straalbeen en de diepe buigpees zorgt het voor de juiste beweging van de hoef.

Het hoefkatrolapparaat werkt als een geavanceerd systeem om schokken op te vangen en soepelheid te garanderen tijdens het bewegen, vooral wanneer het paard landt op zijn voeten en zich afzet tijdens het bewegen. Wanneer een van deze structuren wordt aangetast, zoals bij hoefkatrolontsteking, kan dit leiden tot pijn, kreupelheid en functionele problemen voor het paard.

Wat is hoefkatrolontsteking?
Hoefkatrolontsteking, ook bekend als podotrochleose, is een veelvoorkomende diagnose bij gedomesticeerde paarden. Hoefkatrolontsteking ontstaat door een combinatie van factoren die leiden tot overbelasting en beschadiging van de structuren rond het hoefkatrolapparaat, met name het straalbeen, de diepe buigpees en de slijmbeurzen in de hoef. Deze beschadiging zorgt voor irritatie en ontsteking. 
Het straalbeen begint te degenereren in de meer gevorderde stadia van hoefkatrolontsteking, vaak wanneer de aandoening chronisch wordt en er langdurige ontsteking aanwezig is. Deze degeneratie kan plaatsvinden in verschillende stadia van de aandoening:

1. Vroeg stadium (ontsteking):

In de beginfase is er vooral sprake van irritatie en ontsteking van de structuren rond het hoefkatrolapparaat. Het straalbeen zelf is vaak nog niet aangetast, maar de omliggende pezen, banden en slijmbeurzen raken ontstoken door overbelasting.

2. Middenstadium (structuurschade):

Naarmate de ontsteking en belasting aanhouden, kan het straalbeen langzaam beginnen te degenereren. Er ontstaan kleine beschadigingen aan het bot, zoals microscheurtjes of putjes, zichtbaar op röntgenfoto's. Het paard kan pijn vertonen door deze veranderingen.

3. Laat stadium (degeneratie):

In het gevorderde stadium is er sprake van aanzienlijke botveranderingen. Het straalbeen kan afvlakken of poreus worden door de voortdurende ontsteking en slijtage. In deze fase kan de schade onomkeerbaar zijn, en het paard ervaart vaak ernstige pijn.

Regelmatige monitoring en vroege behandeling zijn essentieel om verdere degeneratie van het straalbeen te voorkomen.

In de beginfase van hoefkatrolontsteking is er dus meestal alleen sprake van ontsteking van de weke delen structuren rond het hoefkatrolapparaat, zoals pezen, banden en slijmbeurzen. In dit stadium kan de aandoening, met de juiste behandeling en rust, vaak nog worden gestabiliseerd of verholpen zonder blijvende schade.

Preventie en vroege behandeling zijn daarom van cruciaal belang om verdere progressie te stoppen.

Hoefkatrolontsteking kan door verschillende oorzaken ontstaan, waarbij vaak meerdere factoren een rol spelen. Hier zijn enkele veelvoorkomende oorzaken:

1. Onjuiste belasting: Een verkeerde stand van de hoeven of een onevenwichtige manier van bewegen kan leiden tot overbelasting van het hoefkatrolmechanisme.

2. Natuurlijke scheefheid: De natuurlijke scheefheid van een paard, waarbij het lichaam ongelijk belast wordt, kan extra druk uitoefenen op de voorbenen en het hoefkatrolgebied.

3. Slechte hoefverzorging: Onvoldoende of onjuiste bekapping en hoefverzorging kan leiden tot een verkeerde hoefstand en verhoogde druk op het straalbeen.

4. Overmatige training of belasting: Te veel, te zwaar of verkeerd trainen zonder voldoende herstel kan leiden tot slijtage van het hoefkatrolmechanisme.

5. Onvoldoende beweging: Paarden die te weinig beweging krijgen, hebben vaak een slechtere doorbloeding in de hoeven, wat het herstel bemoeilijkt en de kans op ontstekingen vergroot.

6. Hoefijzers: Hoefijzers kunnen de natuurlijke doorbloeding van de hoeven beperken en bijdragen aan overbelasting van het straalbeen.

7. Erfelijke aanleg: Sommige paarden hebben van nature een grotere aanleg voor hoefkatrolontsteking door genetische factoren, zoals de vorm van de hoef of de stand van de benen.

8. Slechte ondergrond: Langdurige training op harde, oneffen of gladde ondergronden kan leiden tot extra slijtage en belasting. 

9. Voeding: Een tekort aan bepaalde voedingsstoffen die belangrijk zijn voor de gezondheid van hoeven en gewrichten,  kan de kans op ontstekingen vergroten.

Al deze oorzaken kunnen bijdragen aan het ontstaan van hoefkatrolontsteking, en het is belangrijk om meerdere factoren in ogenschouw te nemen bij de preventie en behandeling van deze aandoening.

Hoefkatrolontsteking en de natuurlijke scheefheid van een paard zijn nauw met elkaar verbonden, omdat de scheefheid een directe invloed heeft op de belasting van de voorbenen en het hoefkatrolmechanisme.

Zeker wanneer we een paard fysiek belasten zonder de natuurlijke scheefheid constructief te verbeteren, liggen problemen al snel op de loer. De asymmetrische belasting die voortkomt uit de scheefheid kan leiden tot overbelasting van bepaalde gewrichten en pezen, wat op den duur ernstige blessures en chronische aandoeningen, zoals hoefkatrolontsteking, in de hand werkt. Daarom is het cruciaal om tijdens training en beweging actief te werken aan het verbeteren van de balans en symmetrie om het paard gezond en sterk te houden en problemen te voorkomen. 

Door de natuurlijke scheefheid zijn de spieren van een paard ongelijk ontwikkeld, wat resulteert in een holle en een bolle zijde in het lichaam. Hierdoor verschuift het verticale evenwicht en beweegt het paard in een verkeerde hoek ten op zichte van de grond. Ook al landen de hoeven plat op de grond, de rest van het lichaam van het paard hangt een beetje scheef richting de bolle kant. Dit zorgt voor een asymmetrische belasting van de voorbenen en heeft een scheve impact op de gewrichten en weefsels. 

Doordat het lichaam naar één kant helt, worden de gewrichten in de benen scheef belast. Deze scheve belasting wordt doorgegeven aan alle structuren in de hoef, waaronder de diepe buigpees, het straalbeen, en de slijmbeurs. Dit kan leiden tot een ongelijke verdeling van het gewicht over de voorbenen, waarbij het ene been aanzienlijk meer gewicht te dragen krijgt dan het andere – soms wel tot 150 kilo of meer verschil.

Effect op hoefkatrolontsteking
Deze ongelijke belasting vergroot de druk op het hoefkatrolmechanisme, waardoor slijtage sneller optreedt. De voortdurende wrijving en druk op het straalbeen en de buigpees kunnen zo resulteren in chronische ontsteking en schade, wat typisch is voor hoefkatrolontsteking.

Wanneer de natuurlijke scheefheid niet wordt verbeterd, wordt het lichaam gedwongen om constant te compenseren. Dit leidt tot een kettingreactie van compensaties door het hele lichaam, waarbij niet alleen de voorbenen overbelast raken, maar ook andere gewrichten en spieren. Dit verergert niet alleen de kans op hoefkatrolontsteking, maar kan ook leiden tot andere blessures en chronische problemen.

Preventie en herstel
Door de natuurlijke scheefheid te verbeteren, kan het gewicht van de voorbenen gelijkmatiger worden verdeeld over beide voorbenen. Dit verlicht de druk op het hoefkatrolmechanisme, wat niet alleen de kans op hoefkatrolontsteking vermindert, maar ook kan bijdragen aan het herstel als de diagnose al is gesteld. Correcte training, gericht op het verbeteren van de balans en symmetrie, is hierbij essentieel.

Hoefkatrolontsteking (podotrochleose) kan niet altijd volledig worden genezen, maar met een juiste en tijdige aanpak kan de situatie vaak effectief worden gestabiliseerd en verbeterd. Het herstelproces hangt af van verschillende factoren, zoals de ernst van de aandoening, de snelheid van de diagnose en de behandelingsmethoden die worden toegepast.

Hoewel volledige genezing niet altijd mogelijk is, kan je veel doen om te voorkomen dat de symptomen toenemen en de kwaliteit van leven te verhogen.

Lees hieronder verder voor enkele essentiële tips om je paard met deze diagnose te ondersteunen bij het stabiliseren en verminderen van de overbelasting.